Rolnictwo regeneratywne – przyszłość czy konieczność?

We współczesnym rolnictwie zauważalne są coraz częściej nowe trendy, w ramach których w miejsce inwazyjnych dla środowiska zabiegów rekomenduje się rozwiązania redukujące użycie nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin. Jednym z trendów w tym zakresie jest rolnictwo regeneratywne.

Dowiedz się na czym polegają te nowe koncepcje uprawy, a także jakie korzyści mogą nieść dla Twojego gospodarstwa.

Rolnictwo regeneratywne i biologizacja – na czym polega?

Rolnictwo regeneratywne to szerokie pojęcie, w które wpisuje się wiele działań mających na celu ograniczenie negatywnego wpływu upraw na środowisko naturalne, przy równoczesnym zwiększaniu ich efektywności i rentowności. Idea ta łączy w sobie elementy rolnictwa ekologicznego oraz integrowanego, a także permakultury oraz rolnictwa precyzyjnego.  

Celem tej koncepcji prowadzenia upraw jest przede wszystkim dążenie do zdrowej gleby, poprzez rozwój życia biologicznego i budowę materii organicznej. Ze względu na to, że materia ta to przede wszystkim węgiel, to takie podejście często nazywane bywa również rolnictwem węglowym.

Rolnictwo regeneratywne można uznać za system produkcji roślinnej, w którym ważne jest utrzymanie zdrowej i wydajnej gleby, a także ochronę zasobów wodnych i bioróżnorodności. Wiąże się to zatem z biologizacją gleby, a więc holistycznym podejściem w ramach którego wykorzystywany jest zespół zabiegów polegających na poprawie żyzności i produktywności gleby.

Przytoczone założenia realizowane są dzięki zastosowaniu określonych zasad, wśród których kluczową rolę odgrywa tzw. kodeks 5c. Jego nazwa wzięła się od angielskich słów kluczowych punktów biologizacji tym:

• 1C „calcium” – oznaczające zbilansowane podejście do wpływu wapnia na strukturę gleby;
• 2C „carbon” – co ma na celu zwiększenie ilości materii organicznej i węgla w glebie;
• 3C „cover-crops” –  zwiększenie zastosowanie poplonów;
• 4C „cultivation” – oznaczające według zasady tak mało jak to możliwe, tak dużo jak to konieczne;
• 5C „culture” – czyli holistycznie postrzegane działania na rzecz bioróżnorodności.

Biologizacja gleby w praktyce

Chcąc przejrzeć się temu, jak w praktyce wygląda rolnictwo regeneratywne i biologizacja upraw, warto rozwinąć założenia kodeksu 5C.

Pierwsze „C” wiąże się z zapewnieniem odpowiedniego poziomu wapnia w glebie, w czym pomóc może nowoczesne podejście do nawożenia. W tym zakresie warto zwrócić uwagę m.in. na produkty Agrarius bi calc+.

Ten granulowany nawóz wapniowy, który poza węglanem wapnia zawiera także bakterie z grupy Bacillus, a także aktywatory funkcji biologicznych. W efekcie, poza regulacją odczynu pH oraz aktywacją zalegających w glebie składników nawozowych, dostarcza on również niezbędnych substancji stymulujących procesy mikrobiologiczne gleby.

Wspomniany nawóz może oddziaływać pozytywnie również na drugie ‘C’, mianowicie zwiększenia ilości węgla i materii organicznej w glebie. Trzeba jednak pamiętać, że w tym aspekcie kluczową role odgrywać będą odpowiednio zagospodarowane resztki pożniwne.

Trzecie ‘C’ związane jest z międzyplonami, których zastosowanie niesie ze sobą wiele korzyści. Po pierwsze ograniczają erozje wodna i glebową, osłaniają glebę przed nadmiernym nagrzewaniem, a także zapewniają odpowiedni poziom materii organicznej.

Czwarte ‘C’ wiąże się ze sposobem uprawy gleby, w którym warto zwrócić uwagę na płytkie spulchnianie, bez odwracania gleby w taki sposób, by jak najmniej zaburzać życie organizmów glebowych.

Piąte ‘C’ odnosi się do przede wszystkim do odpowiedniego spojrzenia na prowadzoną produkcję roślinną i wykreowanie pewnej specyficznej kultury uprawy. W ramach tego podejścia zaleca się zredukowanie do niezbędnego minimum wykorzystanie środków ochrony roślin, stosowanie zróżnicowanego płodozmianu, czy też zadbanie o otoczenie stanowisk uprawnych.

Zbilansowane nawożenie w rolnictwie regeneratywnym

Koncepcja rolnictwa regeneratywnego to także złożony proces zbilansowanego i efektywnego nawożenia. W ramach tego elementu warto m.in. dokonać rewizji stosowanych nawozów, tak by zwiększyć ich efektywność.

W tym działaniu pomóc mogą m.in. wieloskładnikowe nawozy nieorganiczne, takie jak Polifoska 5 lub Polifoska 21. Pierwszy z nich przeznaczony został przede wszystkim do zastosowania przedsiewnego pod wszystkie rośliny uprawne, w tym zboża ozime i jare, rzepak, kukurydzę, rośliny okopowe, a także uprawy warzywne i sadownicze. Polifoska 5 zapewnia m.in. azot, pięciotlenek fosforu, tlenek potasu, tlenek magnezu, a także trójtlenek siarki.

Polifoska 21 to z kolei prosty nawóz makroskładnikowy z siarką, który również przeznaczony jest do nawożenia wszystkich upraw. Zawiera on azot, tlenek magnezu, a także trójtlenek siarki. Nawóz ten również zalecany jest do stosowania przedsiewnego.

Nawozy ADOB w rolnictwie regeneratywnym

Wśród innych produktów, które mogą pomóc nam w realizacji założeń rolnictwa regeneratywnego znajdują się również produkty Yara, w tym:

• nawozy saletrzane Yara Bela zapewniające optymalne nawożenie azotem;
• wieloskładnikowe nawozy odżywcze Yara Mila, które zostały specjalistycznie zaprojektowane do upraw o wysokiej jakości i znaczeniu, a dzięki jakości zapewniają równomierne rozprowadzanie składników odżywczych, niezależnie od sposobu wysiewu;
• bezchlorkowe nawozy Yara Mila z mikroelementami, przeznaczone do stosowania posypowego, które za sprawą zbilansowanego składu mogą dostarczać składniki odżywcze w optymalnych dla danej uprawy proporcjach;
• nawozy YaraVita, czyli specjalistyczne nawozy mikroelementowe o wysokiej koncentracji;

Innym wartym uwagi producentem jest natomiast Adob, który w swojej ofercie posiada szereg wyspecjalizowanych nawozów, pozwalających na precyzyjne uzupełnianie makro i mikroelementów niezbędnych dla prawidłowego rozwoju uprawy. Do przykładów tego rodzaju produktów należą:

• nawozy Adob mikro, których formuła została specjalnie dobrana na potrzeby określonych rodzajów roślin, jak np. zboża (Adob Mikro Zboże), rzepak (Adob Mikro Rzepak), kukurydza (Adob Mikro kukurydza), a także owoce i warzywa, trawa, rośliny bobowate;
• nawozy schelatowane, w tym między innymi Adob CU IDHA – 4,5%, Adob Fe IDHA – 3%, Adob Zn IDHA 4,4%,  a także ich nowe generacje, jak Adob 2.0 ZN IDHA 4,4%, czy Adob 2.0 CU IDHA 4,5%;
• nawóz dolistny Basfoliar 2.0 36 Extra

Pomimo tego, że powyższe produkty stanowią zaledwie kilka przykładów spośród całej oferty tego producenta, to pokazują przekrój specjalistycznych nawozów, pozwalających na optymalizację procesu uzupełniania składników odżywczych w uprawie.

Należy jednak pamiętać, że stosując nawozy trzeba zapoznać się z zaleceniami producenta, a także mieć na względzie bezpieczeństwo środowiska naturalnego.

Zanim jednak przystąpimy do nawożenia swoich upraw warto wcześniej wykonać badanie gleby, aby dopasować produkty do stanu gleby i zawartych w niej składników pokarmowych. Takie badania wykonują Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze, które nie tylko przebadają glebę, ale również przygotują przykładowy schemat nawożenia.

Technika uprawy ziemi w procesie jej biologizacji

Przy realizacji działań w ramach rolnictwa regeneratywnego mogą nam pomóc nowoczesne maszyny rolnicze. Dobrym przykładem mogą być maszyny do uprawy pasowej strip-till od Mzuri. W swoim asortymencie producent ten posiada m.in.:

• siewniki pasowe PRO-TIL;
• siewniki punktowe XZACT;
• agregaty uprawowo-siewne SELECT;
• mulczery iCUT ;
• brony mulczowe Rezul;
• głębosze REHAB;
• agregaty do pielęgnacji gleby SMART.

W kontekście rozważanych technologii uprawowych na szczególną uwagę zasługuje głębosz z serii REHAB. Został on zaprojektowany w taki sposób, by minimalnie ingerował w wierzchnią warstwę gleby. Dzięki temu zapewnia zwiększoną ilość dostępnego tlenu i substancji odżywczych, stymuluje rozwój systemu korzeniowego roślin, a także poprawia ich kondycje. Całość odbywa się natomiast bez niszczenia niższych warstw ekosystemu gleby.  

Ostatni z tych produktów to również dobry przykład tego, jak nowoczesne rozwiązania technologiczne mogą wspomóc gospodarstwo w realizacji założeń kodeksu 5C. Agregaty serii SMART ułatwiają bowiem postępowanie ze słomą i resztkami pożniwnymi. Mieszają także nawozy organiczne i środki ochrony roślin, pozwalając również na kontrolę zachwaszczenia.

Zobacz jak pracuje zestaw Mzuri z ciągnikiem New Holland

Rolnictwo regeneratywne – korzystna alternatywa, czy konieczność?

Rolnictwo regeneratywne obecnie uznawane jest raczej za alternatywny sposób prowadzenia uprawy roślinnej, niż dominujący trend. Warto jednak rozważyć, czy w niedalekiej przyszłości jego rola może ulec zmianie, przekształcając tą koncepcję w jeden z podstawowych sposobów na prowadzenie produkcji roślinnej. Za takim kierunkiem przemawia szereg korzyści wynikających ze stosowania rozwiązań rolnictwa regeneratywnego. Wśród najważniejszych z nich można wymienić m.in.:

• poprawę struktury gleby, pozwalająca na zwiększenie efektywności plonowania roślin;
• redukcję nakładów, co następuje przykładowo poprzez zadbanie o zasobność gleb i nawożenie takimi składnikami, jakie są w danym miejscu niezbędne;
• możliwość produkcji zdrowej żywności, dzięki ograniczeniu zastosowania sztucznych nawozów i środków ochrony roślin.

Trzeba mieć też na uwadze, że taka forma rolnictwa wymaga także większej wiedzy i systematyczności w prowadzeniu uprawy.

Rosnącą rolę rolnictwa regeneratywnego podkreśla również podejście, jakie zastosowano przy programowaniu nowej wspólnej polityki rolnej. Elementy premiowania upraw opartych na tej koncepcji są bowiem przedmiotów ekoschematów. Odpowiada za to przede wszystkim ekoschemat „Rolnictwo węglowe i zarzadzanie składnikami odżywczymi”, gdzie wśród premiowanych praktyk znalazły się:

• ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt;
• międzyplony ozime lub wsiewki śródplonowe;
• opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia, w ramach którego rozróżniany jest wariant z podstawowy i wariant z wapnowaniem;
• zróżnicowana struktura upraw;
• wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od jego aplikacji;
• stosowanie nawozów naturalnych płynnych innymi metodami niż rozbryzgowo;
• uproszczone systemy uprawy;
• wymieszanie słomy z glebą.

Reasumując, docenienie rolnictwa regeneratywnego w systemie polityki rolnej i środowiskowej może zatem istotnie przyczynić się do zwiększenia znaczenie tej formy uprawy. W przeciwieństwie, bowiem do niektórych rozwiązań opartych na redukcji negatywnego wpływu na środowisko, ten rodzaj rolnictwa może wiązać się z ograniczeniem kosztów, przy równoczesnym zwiększeniu efektywności stanowisk uprawnych.

Więcej o maszynach Mzuri przeczytasz na:

Stosowanie środków ochrony roślin

Uwaga! Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie. 

Środki ochrony roślin mogą nabywać jedynie osoby pełnoletnie oraz – w przypadku środków ochrony roślin przeznaczonych dla użytkowników profesjonalnych  – osoby, które posiadają kwalifikacje wymagane od osób nabywających środki ochrony roślin, zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Tekst jedn. Dz.U. z 2023 poz. 340 z późn. zm.), w tym osoby, które ukończyły szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin.